THẾ NÀO LÀ SÀNG LỌC UNG THƯ

TÌM KIẾM UNG THƯ TRƯỚC KHI CÓ BẤT KỲ TRIỆU CHỨNG NÀO

Các test sàng lọc có thể tìm thấy ung thư ở các giai đoạn sớm, trước khi các triệu chứng xuất hiện. Khi các mô bất thường hoặc ung thư được tìm thấy sớm, sẽ dễ dàng để điều trị và chữa khỏi hơn. Khi các triệu chứng xuất hiện, ung thư có thể đã phát triển và lan tràn. Điều này làm cho việc điều trị khó khăn hơn.

Điều quan trọng cần ghi nhớ là khi bác sĩ khuyên bạn làm sàng lọc ung thư, không phải họ luôn nghĩ rằng bạn mắc ung thư. Xét nghiệm sàng lọc được làm khi bạn không có triệu chứng nào.

CÓ NHIỀU LOẠI TEST SÀNG LỌC KHÁC NHAU

Các loại test sàng lọc bao gồm:

Hỏi bệnh và khám lâm sàng: Khám tổng quan toàn bộ cơ thể, các dấu hiệu bình thường và kiểm tra các dấu hiệu của bệnh. Các tiền sử về thói quen, bệnh đã mắc và điều trị đã nhận cũng được khai thác.

Xét nghiệm hóa sinh: Kiểm tra các mẫu máu, mô, nước tiểu hoặc các thành phần khác trong cơ thể.

Chẩn đoán hình ảnh: Chụp lại hình ảnh các vùng trong cơ thể.

Xét nghiệm gene: Tìm kiếm sử thay đổi trong một gene cụ thể liên quan đến một vài loại ung thư.

TEST SÀNG LỌC CÓ CÁC NGUY CƠ

Không phải mọi test sàng lọc đều hữu dụng, phần lớn đều có các nguy cơ. Biết được các nguy cơ và lợi ích giảm tử vong do ung thư, của các test sàng lọc là rất quan trọng.

MỘT VÀI TEST SÀNG LỌC CÓ THỂ GÂY RA NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊM TRỌNG

Một vài thủ thuật có thể dẫn đến xuất huyết hoặc các vấn đề khác. Ví dụ, nội soi đại tràng sigma hay nội soi đại tràng có thể gây rách thành đại tràng.

KẾT QUẢ DƯƠNG TÍNH GIẢ

Kết quả sàng lọc có thể xuất hiện những bất thường mặc dù không có ung thư. Một kết quả dương tính giả có thể làm bệnh nhân lo lắng và phải làm thêm những xét nghiệm hay thủ thuật khác, với nhiều nguy cơ khác.

KẾT QUẢ ÂM TÍNH GIẢ

Kết quả sàng lọc có thể bình thường khi đã có ung thư. Một người nhận kết quả âm tính giả có thể chậm trễ trong việc tìm các chăm sóc y tế kể cả khi đã có triệu chứng.

TÌM THẤY UNG THƯ CÓ THỂ KHÔNG GIÚP CẢI THIỆN SỨC KHỎE VÀ TUỔI THỌ

Một vài loại ung thư có thể không bao giờ gây triệu chứng hoặc đe dọa cuộc sống,nhưng nếu được tìm ra bởi một tes sàng lọc, ung thư sẽ được điều trị. Không có các nào để biết việc điều trị có giúp bệnh nhân sống lâu hơn không. Ở cả tuổi thanh thiếu niên và trưởng thành, có sự tăng tỷ lệ tự tử trong năm đầu được chẩn đoán ung thư. Ngoài ra, điều trị ung thư cũng có các tác dụng phụ.

Một vài loại ung thư, phát hiện và điều trị sớm cũng không giúp cải thiện cơ hội chữa khỏi và tăng tuổi thọ cho bệnh nhân.

---

CUNG CẤP VÀ CHIA SẺ THÔNG TIN ĐỂ RA QUYẾT ĐỊNH

Hiểu về những ích lợi và tác hại, lựa chọn phương pháp sàng lọc thích hợp nhất là điều rất quan trọng. Trước khi tiến hành bất cứ một test sàng lọc nào, bạn cần phải thảo luận với bác sĩ hoặc nơi cung cấp dịch vụ sức khỏe.

Mọi phương pháp sàng lọc đều có ích lợi và tác hại. Các bác sĩ sẽ cung cấp và chia sẻ những thông tin này để bạn lựa chọn phương pháp thích hợp nhất. Các lợi ích khi chẩn đoán sớm hoặc nguy cơ của các kết quả sai cũng được đưa ra.

Sau khi hiểu hết về các nguy cơ và lợi ích của việc sàng lọc. Bạn có thể quyết định có tiến hành sàng lọc hay không. Đôi khi lợi ích và tác hại là tương đương nhau và rất khó để ra quyết định.

Sau khi bạn quyết định sẽ tiến hành sàng lọc. Bác sĩ sẽ ghi vào bệnh án và chỉ định phương pháp mà bạn lựa chọn.

---

TIÊU CHUẨN CỦA TEST SÀNG LỌC 

CÁC TEST SÀNG LỌC CÓ NHIỀU TIÊU CHUẨN

Các test sàng lọc chỉ hữu ích khi:

• Phát hiện ung thư trước khi xuất hiện triệu chứng
• Sàng lọc loại ung thư có thể điều trị và chữa khỏi dễ hơn nếu được phát hiện sớm
• Có ít kết quả dương tính giả và âm tính giả
• Giảm nguy cơ tử vong do ung thư

 

SÀNG LỌC KHÔNG CÓ NGHĨA LÀ CHẨN ĐOÁN

Sàng lọc ung thư không có nghĩa là chẩn đoán chắc chắn. Nếu kết quả sàng lọc bất thường, các xét nghiệm sâu hơn sẽ được tiến hành. Ví dụ: Chụp X quang vú (mammogram) có thể phát hiện một khối trong vú. Khối này có thể là ung thư hoặc không.

Những xét nghiệm khác sẽ được chỉ định để xác định điều này. Chúng được gọi là các xét nghiệm chẩn đoán. Xét nghiệm chẩn đoán có thể gồm sinh thiết, kiểm tra các tế bào hoặc mô được lấy ra dưới kính hiển vi để tìm dấu hiệu ung thư.

---

ĐỐI TƯỢNG CẦN SÀNG LỌC

CÁC ĐỐI TƯỢNG CÓ NGUY CƠ CAO

Các yếu tố nguy cơ là những thứ làm tăng khả năng mắc ung thư. Có yếu tố nguy cơ không có nghĩa là bị ung thư. Tương tự, không có yếu tố nguy cơ không có nghĩa là sẽ không mắc ung thư.

Một vài test sàng lọc chỉ được dùng với những đối tượng có yếu tố nguy cơ mắc một loại ung thư nhất định. Những người này có nguy cơ cao hơn người bình thường:

• Đã mắc ung thư trong quá khứ, hoặc
• Trong gia đình có 2 hoặc hơn 2 người mắc ung thư (bố mẹ, anh chị em ruột), hoặc
• Có gene đột biến liên quan đến ung thư.

Những người có nguy cơ cao cần được sàng lọc thường xuyên hơn hoặc ở độ tuổi sớm hơn.

TÌM RA CÁC ĐỐI TƯỢNG CÓ NGUY CƠ CAO

Các nhà khoa học đang cố gắng tìm hiểu những đối tượng nào dễ mắc một loại ung thư cụ thể. Nghiên cứu những hoạt động và môi trường xung quanh có thể thấy được các nguyên nhân của ung thư. Những thông tin này giúp các bác sĩ phát hiện ra những nhóm người cần được sàng lọc, phương pháp sàng lọc thích hợp và thời gian nên tiến hành sàng lọc ung thư.

 

Đọc thêm: Cách đo lường và những sai lầm trong tính toán nguy cơ ung thư.

 

Theo: National Cancer Institute