UNG THƯ HỌC
Điều trị ung thư gây ra các tác dụng phụ liên quan đến tình dục như thế nào?
Những phương pháp điều trị có nhiều khả năng dẫn tới những tác dụng phụ này gồm:
1. Hóa trị liệu
Nhiều phụ nữ mất đi ham muốn tình dục trong và sau khi hóa trị. Những dấu hiệu thường gặp như là: mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc và sụt hoặc tăng cân có thể làm bạn cảm thấy kém hấp dẫn.
Những tác dụng phụ thường mất đi sớm sau khi quá trình điều trị kết thúc. Nhưng có thể cần một khoảng thời gian xây dựng lại sự tự tin để đem lại ham muốn với sex.
Hóa trị có thể dẫn tới giảm đột ngột lượng estrogen mà buồng trứng sản xuất. Điều này có thể dẫn tới những triệu chứng mãn kinh, như teo và khô âm đạo, làm bạn bị đau trong quá trình giao hợp.
Hãy hỏi bác sĩ về những điều có thể xảy đến trong thời gian điều trị hóa chất nhất là khi một số loại có thể dẫn tới mất kinh lâu dài.
Phụ thuộc vào loại ung thư, bác sĩ có thể kê cho bạn liệu pháp thay thế estrogen – cũng được gọi là liệu pháp hormone cho sự mãn kinh – để làm giảm những tác dụng phụ do điều trị. Kem estrogen tại chỗ bôi âm đạo có thể được sử dụng. Tuy nhiên, những bệnh nhân ung thư vú hay buồng trứng nhạy cảm hormone nên thảo luận cẩn thận về bất kỳ loại liệu pháp hormone nào với bác sĩ.
Hóa trị cũng có thể làm tổn thương các mô cơ thể, bao gồm cả âm đạo. Tổn thương này có thể dẫn tới đau và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Nó cũng có thể gây mệt mỏi và xuất huyết. Trong thời gian này, bác sĩ có thể khuyên bạn tránh giao hợp hoặc bạn có thể không còn ham muốn tình dục.
2. Xạ trị
Tác dụng phụ liên quan tới tình dục do xạ trị thường gặp nhất ở những phụ nữ điều trị vùng chậu hông.
Xạ trị vùng chậu gây ra:
- Tổn thương buồng trứng. Mức độ và thời gian kéo dài của tổn thương phụ thuộc vào liều và vùng xạ
Buồng trứng tổn thương sẽ không sản xuất estrogen. Điều này gây ra sự mãn kinh và các dấy hiệu, triệu chứng liên quan, như khô âm đạo hoặc những cơn bốc hỏa. Nếu bạn đã mãn kinh thực sự, bạn có khả năng đã trải qua những triệu chứng này.
- Thay đổi bề mặt âm đạo. Xạ trị có thể gây kích thích các mô bình thường trên đường đi của nó. Điều này có thể làm cho lớp bề mặt của âm đạo trở nên đỏ tấy và đau. Sự giao hợp có thể trở nên khó chịu trong thời gian điều trị và một vài tuần sau đó.
Khi lớp bề mặt âm đạo liền lại, nó có thể trở nên dày hơn và sẹo hóa, làm cho âm đạo trở nên khít căng lại và chống lại sự co giãn trong lúc sex. Bác sĩ của bạn có thể giới thiệu một số sản phẩm có tác dụng làm giãn nở âm đạo để ngăn chặn tạo mô sẹo sau khi xạ trị.
Hãy nói chuyện với bác sĩ về những điều gì có thể xảy ra do quá trình điều trị. Một số tác dụng phụ có thể dự phòng được. Ví dụ, phẫu thuật đặt lại vị trí của buồng trứng vào một nơi khác trong cơ thể dự phòng khả năng bị tổn thương do tia xạ và bảo tồn các đặc tính sinh dục. Hãy hỏi bác sĩ về các tùy chọn của bạn.
3. Phẫu thuật
Liệu phẫu thuật có tác động đến khả năng hoạt động tình dục của bạn hay không phụ thuộc vào loại, vị trí và kích thước khối u.
Phẫu thuật nhiều khả năng sẽ gây ra các tác dụng phụ liên quan đến sinh dục bao gồm:
- Phẫu thuật cắt bỏ tử cung triệt căn (Radical hysterectomy). Một phụ nữ bị ung thư cổ tử cung có thể chọn một phẫu thuật cắt tử cung triệt căn để cắt bỏ tử cung và các dây chằng có liên quan, cũng như cổ tử cung và một phần âm đạo. Một âm đạo bị cắt ngắn thường không làm thay đổi khả năng tình dục, mặc dù có thể cần một vài điều chỉnh.
Những phụ nữ cũng có thể cắt bỏ buồng trứng trong phẫu thuật này. Nếu bạn đang ở thời kỳ tiền mãn kinh, khi buồng trứng bị cắt, bạn sẽ mãn kinh thực sự.
- Phẫu thuật cắt bàng quang triệt căn (Radical cystectomy). Trong phẫu thuật cho ung thư bàng quang này, các phẫu thuật viên cắt bỏ bàng quang, tử cung, buồng trứng, vòi tử cung, cổ tử cung, thành trước âm đạo và niệu đạo.
Phẫu thuật viên sẽ tái tạo lại âm đạo, mặc dù có thể ngắn và hẹp hơn trước đó. Điều này có thể gây đau trong khi quan hệ. Nếu bạn chưa mãn kinh, cắt bỏ buồng trứng có thể dẫn tới sự mãn kinh.
- Phẫu thuật cắt bỏ trực tràng đường bụng-tầng sinh môn (Abdominoperineal – AP resection). AP resection được sử dụng trong ung thư đại tràng hoặc trực tràng. Phẫu thuật viên cắt bỏ đại tràng và trực tràng. Khi không có sự đệm của trực tràng, bạn có thể cảm thấy đau trong âm đạo khi giao hợp.
Một số phụ nữ khi làm phẫu thuật AP resection họ được cắt bỏ luôn buồng trứng. Nếu bạn đang ở thời kỳ tiền mãn kinh, thủ thuật này có thể gây ra sự mãn kinh.
- Phẫu thuật cắt bỏ âm hộ (vulvectomy). Bạn có thể phải trải qua phẫu thuật này nếu bạn bị ung thư âm hộ. Bác sĩ sẽ phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ âm hộ, bao gồm môi lớn và môi nhỏ cũng như âm vật. Những bộ phận này giữ vai trò quan trọng trong hứng thú tình dục ở phụ nữ. Cắt bỏ âm hộ và âm vật có thể làm cho những vùng này giảm nhạy cảm và khó đạt được cực khoái.
Thêm vào đó, một số phẫu thuật có thể yêu cầu mở thông đại tràng hoặc niệu quản qua da, qua đó phân và nước tiểu sẽ được thu gom vào một cái túi gắn vào cơ thể. Đeo túi này có thể khiến bạn cảm thấy ngượng ngùng và thiếu quyến rũ. Những nhà trị liệu và chuyên gia về quần áo có thể giúp nâng cao sự tự tin của bạn.
4. Liệu pháp hormone
Nếu bạn mắc một loại ung thư nhạy cảm với hormone, bạn có thể được điều trị bằng liệu pháp đối kháng hormone bằng thuốc, như tamoxifen hay chất ức chế aromatase, hoặc bằng cách phẫu thuật, như phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng (oophorectomy).
Nếu ung thư nhạy cảm với hormone, những liệu pháp ức chế hormone này có thể có tác dụng làm nhỏ khối u lại hoặc tiêu diệt ung thư và có thể làm giảm khả năng tái phát.
Cả dùng thuốc và phẫu thuật đều có thể dẫn tới các dấu hiệu và triệu chứng mãn kinh, bao gồm teo và khô âm đạo. Cắt bỏ buồng trứng có thể gây ra mãn kinh kéo dài.
Tác dụng phụ của thuốc điều trị liệu pháp hormone thường giảm dần sau khi bạn dừng thuốc. Những phụ nữ điều trị liệu pháp hormone thường phải dùng thuốc trong 5 năm hoặc dài hơn.
Bạn có thể làm gì để chức năng sinh dục trở lại bình thường?
Biết về những tác dụng phụ liên quan đến tình dục có thể xảy ra trước khi bạn bắt đầu điều trị ung thư có thể giúp bạn chuẩn bị tốt hơn để đối phó với chúng.
Nếu bạn gặp phải những tác dụng phụ này, hãy tìm hiểu về những điều đã làm cản trở chức năng sinh dục của mình nếu có thể. Điều này sẽ giúp bạn cảm thấy kiểm soát tốt hơn và giúp chỉ dẫn bạn tới những lựa chọn điều trị.
Có thể bạn cũng muốn:
- Nói chuyện với team chăm sóc sức khỏe. Có thể sẽ không thoải mái khi nói về những tác dụng phụ liên quan tới tình dục. Mặc dù nói chuyện về sex có thể khá ngượng ngùng, nhưng bạn sẽ không tìm ra được giải pháp nếu như không để mọi người biết được những gì bạn đang gặp phải.
Hãy viết những câu hỏi của bạn ra nếu điều này làm bạn thoải mái hơn. Thêm vào đó, bác sĩ có thể hơi lúng túng hoặc do dự khi nói về sex. Nếu điều này xảy ra, hãy yêu cầu được tư vấn các chuyên gia trong lĩnh vực này hoặc tìm sự giúp đỡ từ những các thành viên khác của nhóm, như là những điều dưỡng và những người cố vấn khác.
- Nói chuyện với bạn tình. Hãy để cho đối tác biết bạn đang gặp phải những gì và làm thế nào anh ấy hoặc cô gấy có thể giúp bạn. Ví dụ, bạn có thể nhận ra rằng sử dụng dầu bôi trơn có thể cải thiện tình trạng âm đạo bị khô hoặc thay đổi tư thế giúp tránh được đau đớn trong khi sex.
Cùng với nhau bạn có thể tìm được những giải pháp để dễ dàng trở lại với đời sống tình dục viên mãn như trước.
- Tìm kiếm những phương thức thân mật khác. Sex không phải là lựa chọn duy nhất để gần gũi hơn với đối tác của bạn. Cân nhắc việc dành nhiều thời gian hơn nói chuyện với nhau, âu yếm hoặc chăm sóc lẫn nhau.
Tương tác theo những cách khác có thể giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn và giảm lo lắng về những tác dụng phụ liên quan đến tình dục đang phải trải qua.
- Nói chuyện với những người đã chiến thắng bệnh ung thư khác. Team chăm sóc sức khỏe có thể hướng bạn tới một nhóm hỗ trợ tại địa phương. Nếu không bạn có thể kết nối với những người khác qua internet.
Nếu bạn ngại nói chuyện về sex trực tiếp với những người xa lạ, môi trường online cung cấp cho bạn những sự riêng tư cần thiết.
Chỉ đơn giản là bạn cần một thời gian để cơ thể trở về với những chức năng sinh dục bình thường sau khi điều trị ung thư. Trong thời gian đáng thất vọng này, hãy nhớ rằng nếu bạn có môt đời sống tình dục tích cực và được thỏa mãn trước ung thư, bạn sẽ có rất nhiều khả năng quay lại với điều đó sau khi kết thúc điều trị.
Tham khảo:
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/in-depth/cancer-treatment/art-20047214?pg=2
