UNG THƯ HỌC
Quá trình điều trị tác động đến hoạt động tình dục của bạn như thế nào?
Phẫu thuật, xạ trị, liệu pháp hormone và hóa trị, tất cả đều có thể gây ra những tác dụng phụ liên quan đến tình dục.
Phẫu thuật
Những dây thần kinh trong vùng chậu hông điều khiển sự cấp máu cho dương vật. Nếu bạn có một khối u ở vùng này cần phẫu thuật, phẫu thuật viên của bạn phải mổ thật cẩn thận để tránh làm tổn thương các dây thần kinh. Một dây thần kinh bị đứt có thể dẫn tới làm giảm hoặc mất khả năng đạt tới trạng thái cương cứng.
Những phẫu thuật có thể gây ra rối loạn chức năng cương dương bao gồm:
- Phẫu thuật đại – trực tràng. Nếu bạn bị ung thư đại tràng hoặc trực tràng, bạn có thể cần được phẫu thuật cắt bỏ đoạn cuối đại tràng và trực tràng qua đường bụng hoặc đáy chậu.
- Phẫu thuật bàng quang. Một thủ thuật được gọi là cắt bàng quang triệt căn bao gồm cắt bỏ bàng quang, tiền liệt tuyến, niệu đạo trên và túi tinh.
- Phẫu thuật tiền liệt tuyến. Nếu bạn bị ung thư tiền liệt tuyến, bạn có thể cân nhắc phẫu thuật căt bỏ tiền liệt tuyến triệt căn bao gồm cả tiền liệt tuyến và túi tinh.
- Phẫu thuật dương vật. Mặc dù hiếm gặp, phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần dương vật là một hướng điều trị với bệnh nhân ung thư dương vật. Nếu chỉ phẫu thuật cắt bỏ một phần, bạn vẫn có thể đạt được trạng thái cương cứng.
- Nạo vét hạch lympho. Phẫu thuật để cắt bỏ nhiều hạch lympho ở vùng chậu có thể được tiến hành trong điều trị ung thư tinh hoàn và một số ung thư mô liên kết nhất định.
Những phẫu thuật bảo tồn thần kinh (nerve-sparing operations) mới làm giảm khả năng gây ra rối loạn cương dương, mặc dù việc bạn có được lựa chọn cho loại phẫu thuật này hay không phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u. Đối với một số ung thư, tổn thương thần kinh không thể tránh được nếu phẫu thuật viên cắt bỏ toàn bộ khối u.
Những bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật cắt tiền liệt tuyến bảo tồn thần kinh (nerve-sparing prostatectomy) có thể bị rối loạn cương dương tạm thời, trong khi sẽ kéo dài vĩnh viễn ở những người không thích hợp tiến hành loại phẫu thuật trên.
Những dây thần kinh tổn thương trong quá trình phẫu thuật cũng có thể làm cho bạn mắc phải tình trạng cực khoái khô (dry orgasm) – đạt cực khoái mà không xuất tinh. Tinh dịch sản xuất ra có thể không rời khỏi tinh hoàn hoặc có thể bị đẩy ngược vào bàng quang (xuất tinh ngược dòng – retrograde ejaculation).
Một số bệnh nhân nam nói rằng sự xuất tinh khô có cảm giác không khác biệt và thường thì ban tình của họ không nhận ra hoặc không để ý đến sự khác biệt. Tuy nhiên, những người khác thấy rằng cực khoái khô thì mờ nhạt hơn hoặc cảm thấy kém hài lòng hơn cảm giác cực khoái họ có trước khi phẫu thuật.
Thêm nữa, một số phẫu thuật có thể cần mở một lỗ trên da (ostomy) để phân và nước tiểu chảy qua rồi thu gom vào một cái túi gắn vào cơ thể bạn. Mang một cái túi như vậy có thể làm bạn cảm thấy ngượng ngùng và kém hấp hẫn. Các nhà trị liệu và những bộ quần áo đặc biệt có thể giúp nâng cao sự tin của bạn.
Xạ trị
Tia xạ nhắm vào vùng chậu có thể gây ra rối loạn chức năng cương dương, mặc dù người ta còn chưa hiểu rõ tại sao.
Xạ trị có thể làm tổn thương những dây thần kinh trong vùng chậu, cản trở dòng máu tới dương vật hoặc làm giảm mức testosterone trong cơ thể của bạn. Các tác dụng phụ của tia xạ bắt đầu xảy ra chậm, khoảng 6 tháng tới 1 năm sau điều trị.
Bạn có bị rối loạn chức năng cương dương do xạ trị hay không phụ thuộc vào liều phóng xạ phải nhận và mức độ rộng của vung chậu được chiếu xạ – một liều xạ lớn trên một vùng cơ thể rộng hơn có nhiều khả năng hơn gây ra các tác dụng phụ liên quan đến tình dục.
Nam giới hút thuốc hoặc tiền sử mắc bệnh tim, tăng huyết áp hoặc đái tháo đường có thể có nguy cơ rối loạn chức năng cương dương cao hơn sau xạ trị. Những tình trạng này có thể đã có trước đó rồi do tổn thương động mạch, nay sẽ trở nên tệ hơn dưới tác dụng của tia xạ.
Lượng tinh dịch bạn xuất có thể giảm sau khi xạ trị. Bạn cũng có thể cảm thấy đau khi xuất tinh sau điều trị, mặc dù nó thường sẽ mất dần theo thời gian.
Liệu pháp hormone
Nếu bạn bị ung thư tiền liệt tuyến đã lan rộng, bac sĩ có thể sẽ cố làm giảm mức testosterone trong cơ thể bạn bằng cách cắt tinh hoàn (orchiectomy) hoặc bằng thuốc.
Một số loại ung thư tiền liệt tuyến phụ thuộc vào testosterone. Bằng cách giảm mức testosterone trong cơ thể, bác sĩ của bạn hi vọng làm chậm hoặc ngừng sự tiến triển của bệnh. Những bệnh nhân ung thư có khối u lớn có thể nhận hormone liệu pháp để làm nhỏ khối u lại trước giúp cho phẫu thuật cắt bỏ được tiến hành dễ dàng hơn.
Liệu pháp hormone hầu hết dẫn đến mất ham muốn tình dục, nhưng nó không gặp ở tất cả mọi người. Một số nam giới thấy rằng họ có ham muốn nhưng không thể có được trạng thái cương cứng hoặc đạt tới cực khoái. Những người trẻ hơn có xu hướng ít gặp các tác dụng phụ này hơn khi phải điều trị hormone. Hormone liệu pháp cũng có thể làm bạn giảm lượng tinh dịch khi xuất tinh.
Hóa trị liệu
Sau hóa trị liệu bạn cũng có thể mất ham muốn tình dục và khó đạt được trạng thái cương cứng. Một số thuốc làm giảm lượng testosterone cơ thể sản xuất. Thường thì bạn sẽ lấy lại được chức năng tình dục bình thường sau khi kết thúc điều trị một vài tuần.
Hóa trị có thể gây ra mệt mỏi, mất máu nhiều hoặc tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Trong thời gian này, bác sĩ có thể khuyên bạn tránh giao hợp, hoặc bạn có thể mất cảm giác ham muốn.
Bạn có thể làm gì để lấy lại chức năng tình dục
Một số tác dụng phụ liên quan đến tình dục trong điều trị ung thư sẽ được giải quyết trong một vài tuần. Số khác có thể kéo dài 1 hoặc 2 năm sau điều trị hoặc một số sẽ kéo dài vĩnh viễn.
Hãy suy nghĩ nhiều nếu có thể về điều đã cản trở chức năng tình dục của bạn. Điều này có thể giúp bạn cảm thấy tình hình được kiểm soát tốt hơn và giúp hướng dẫn bạn tới những lựa chọn điều trị. Bạn có thể cũng muốn:
- Thử nghiệm một số phương pháp mới. Bạn có thể tìm ra những hoàn cảnh nhất định có thể khơi lại cảm giác ham muốn hoặc giúp bạn đạt được trạng thái cương cứng.
Chú ý vào những việc gì – nếu nó làm kích thích dương vật của bạn hoặc những sinh nghĩ về tình dục. Bạn có thể nhận thấy cực khoái của mình mạnh liệt hơn nếu dành nhiều thời gian hơn cho khúc dạo đầu. Sau những phẫu thuật cụ thể, những tư thế quan hệ khác nhau có thể hữu ích.
- Nói chuyện với bác sĩ của bạn. Bác sĩ có thể đưa cho bạn nhiều thông tin hơn về điều gì đang gây ra những rối loạn tình dục của cho bạn. Từ điều này, bạn có thể thảo luận các phương án điều trị, như dùng thuốc, mô cấy dưới da hoặc những thiết bị có thể giúp sự đạt được trạng thái cương cứng dễ dàng hơn.
Mặc dù vậy, hãy ghi nhớ rằng một số bác sĩ có thể có một chút miễn cưỡng hoặc ngại ngùng khi bạn nói về những tác dụng phụ liên quan đến tình dục. Nếu vậy hay yêu cầu bác sĩ của bạn giới thiệu tới một chuyên gia khác, như là một bác sĩ niệu khoa hoặc một nhà trị liệu tình dục.
- Nói chuyện với bạn tình. Để bạn tình biết cần làm gì là tốt nhất cho bạn. Hãy thật chân thành về những điều lo lắng và cảm giác của bạn. Nếu bạn im lặng về nhưng điều đang xảy ra, bạn tình của bạn có thể cảm giác bị từ chối.
Bạn tình của bạn có thể mang đến cho bạn sự ủng hộ cần thiết khi bạn hồi phục sau điều trị ung thư. Cô ây (anh ấy) cũng có thể cho bạn những ý kiến làm thể nào để giúp bạn lấy lại chức năng tình dục bình thường.
- Nói chuyện với những người đã chiến thắng ung thư. Đội ngũ chăm sóc sức khỏe có thể giới thiệu bạn tới một nhóm ủng hộ trong khu vực bạn đang sống. Mặt khác, hãy kết nối online với những người đã vượt qua bệnh ung thư.
Nếu bạn ngại thảo luận về tình dục trực tiếp với những người lạ, môi trường online cung cấp cho bạn nhiều hơn sự tự tin.
Nam giới điều trị ung thư có thể thấy rằng đơn giản họ chỉ mất một thời gian để lấy lại được chức năng tình dục bình thường. Thuốc và các lựa chọn khác có hiệu quả ở một số người và không có ở một số khác. Đôi khi, cần tới 1 hoặc 2 năm để các dây thần kinh hoặc mạch máu ở vùng chậu có thể lành lại.
Tham khảo:
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/in-depth/cancer-treatment/art-20045422/?pg=2
